Overgewicht is een belangrijke risicofactor bij het ontstaan van artrose. Tijdens het lopen vangen de knieën en heupen klappen op van 6 tot 7 keer het lichaamsgewicht. Wie bijvoorbeeld 10 kilo te zwaar is belast deze belangrijke gewrichten dan ook met een extra druk van 60 tot 70 kilo.
Dit kan het natuurlijke slijtageproces van het kraakbeen – dat zich rond het 50e levensjaar inzet – in een hogere versnelling zetten. Een opmerkelijk feit is dat bij overgewicht niet alleen de “dragende” gewrichten worden getroffen zoals de heupen, knieën en voeten, maar ook die in de handen. “Maar ik loop toch niet op mijn handen?”, hoor ik je denken. Er is echter een logische verklaring voor…
Hoe ontstaat overgewicht?
Volgens de Raad van de Volksgezondheid is overgewicht het gevolg van een combinatie van te veel eten én te weinig bewegen. Er worden dus meer calorieën geconsumeerd dan nodig is voor de energievoorziening van het lichaam. De vetten en koolhydraten die niet nodig zijn als brandstof voor de spieren, hersenen en celgroei worden in de vorm van vetweefsel rond de spieren opgeslagen.
De buik, billen, dijen en heupen zijn populaire verzamelplaatsen voor deze overtollige vetten. Vroeger had dit een functie. Uit deze vetreserves kon het lichaam putten in tijden dat er minder voedsel voorradig was, zoals tijdens de wintermaanden of een hongersnood. Nu is er eten in overvloed, zodat deze noodvoorraad niet door het lichaam aangesproken hoeft te worden. Dus bij een ongezond eet- en leefpatroon vliegen de kilo’s er aan en ontstaat overgewicht.
Risico’s van overgewicht
Een normaal lichaamsgewicht speelt een belangrijke rol bij het behoud van je gezondheid. Wie teveel overtollige kilo’s op het lijf verzamelt, komt vroeg of laat in de problemen. Overgewicht hangt namelijk nauw samen met tal van aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, onvruchtbaarheid, slaapapneu en – waar we het nu over zullen hebben – artrose.
Door overbelasting van de gewrichten gaat het kraakbeen sneller slijten, waardoor de bewegingsvrijheid wordt beperkt. Indien dit afbraakproces tot ernstige klachten leidt zal er operatief ingegrepen moeten worden. Het versleten gewricht zal dan worden vervangen door een heup- of knieprothese. Een gezond lichaamsgewicht vermindert dus de kans op artrose en heeft een remmend effect op reeds aanwezig kraakbeenslijtage.
Overgewicht en artrose in de handen
Bij overgewicht is het logisch dat het kraakbeen in de knieën en heupen op den duur gaan slijten. Maar dat bij veel zwaarlijvige mensen ook de handen door artrose worden getroffen, klinkt minder logisch. Overtollige kilo’s zorgen dus niet alleen voor “mechanische” schade, maar heeft daarnaast ook een ander effect.
Dit blijkt uit een onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum dat door Erlangga Yusuf werd uitgevoerd. Deze studie werpt een nieuw licht op het verband tussen overgewicht en artrose. Hij ontdekte dat mensen met artrose aan de handen een gebrek aan adiponectine hebben. Dit stofje ontstaat uit vetweefsel en wordt via het bloed naar de gewrichten getransporteerd.
Wetenschappers hadden al eerder het sterke vermoeden dat adiponectine de afbraak van kraakbeen remt en de vorming van nieuw kraakbeen stimuleert. Bij dikke mensen wordt in eerste instantie grote hoeveelheden van dit stofje aangemaakt. Na verloop van tijd echter niet meer. Daardoor kan de artrose in de handen verergeren. Erlangga Yusuf concludeert wel dat bij knie- en heupslijtage het hebben van overtollige kilo’s nog steeds de belangrijkste risicofactor is.
Hoe overgewicht te bestrijden?
Om de overtollige kilo’s kwijt te raken is het nodig om je leefpatroon drastisch aan te passen. Dat betekent gezonder eten en meer bewegen. Laat je niet verleiden door allerlei afslankmiddelen in de drogist die als wondermiddelen worden gepresenteerd.
Dat er elke jaar steeds weer nieuwe afslankdiëten bijkomen, geeft eigenlijk al aan dat deze middelen misschien toch niet zo goed werken als wordt beweerd. Je kunt dus veel geld besparen door op eigen kracht jouw doelen te bereiken. Op het moment dat je de eerste kilootjes hebt verbrand motiveert dit om door te gaan.
Als je jezelf aan deze regels houdt, dan gaat het zeker lukken:
- eet drie gezonde maaltijden per dag. Zorg dat je in ieder geval 2 ons groente en 2 stuks fruit neemt;
- eet geen ongezonde en calorierijke tussendoortjes
- neem halverwege de ochtend en middag en rond een uur of negen ’s avonds een gezonde snack of fruit. Daardoor blijft de stofwisseling aan het werk zodat het proces van vetverbranding niet stil komt te liggen;
- beperk zoveel mogelijk het snoepen en snacken en drink geen of weinig alcohol;
- neem iedere dag – afhankelijk van de conditie van je gewrichten – minimaal een half uur beweging. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn goede vormen van beweging.
Op gewicht blijven
Met een gezond lichaamsgewicht worden je gewrichten minder belast en kan het slijtageproces van het kraakbeen vertraagd worden. Gewichtsverlies is echter niet automatisch blijvend. Veel mensen vallen na een succesvolle lijnpoging weer terug in hun oude gewoontes. Ze gaan weer meer eten, snacken en snoepen. Bovendien worden ze wat gemakkelijker met het nemen van lichaamsbeweging. En dat is slecht nieuws voor de gewrichten. Door terug te vallen in het oude leefpatroon vliegen de kilo’s er weer dubbel en dwars aan.
Jouw lichaam ervaart het verlies van vetreserves namelijk als een onnatuurlijk proces. In een poging om het “noodrantsoen” weer aan te vullen zal het de stofwisseling vertragen. Daardoor worden extra veel vetten en koolhydraten omgezet in lichaamsvet. Dit wordt ook wel het “jojo-effect” genoemd. Het kan maanden duren totdat uw lichaam is gewend aan de nieuwe situatie en de stofwisseling weer in een hogere versnelling gaat verlopen.
Dus blijf ook als u bent afgevallen doorgaan met gezonde voeding en regelmatig bewegen. U doet uw gewrichten daar een groot plezier mee!
>>Gezond afvallen met de de Gewichtsconsulent
…maakt bewegen mogelijk